یکی از عوامل بسیار مهم و تاثیرگذار در پرورش گیاهان دمای محیط می باشد. افت شدید دما، نوسانات دما، و یا تابش مستقیم آفتاب می تواند گیاهان را نابود کند.
به صورت مستقیم و غیرمستقیم، تنش ها و نوسانات دمایی سبب بروز مشکلات بسیاری در رشد گیاهان می شود، دمای محیط می تواند تمام مراحل رشد گیاهان از جوانه زنی تا گلدهی و حتی کیفیت محصولات را تحت تاثیر قرار دهد. بنابراین سیستم تهویه مطبوع گلخانه از اهمیت بالایی برخوردار است.
اگر در تلاش برای کنترل دمای محیط گلخانه هستید و همچنین به دنبال استفاده درست از سیستم های تهویه مطبوع در این محیط ها هستید، این مقاله اطلاعات مناسبی در رابطه با کنترل دمای گلخانه و اهمیت آن برای بهبود عملکرد و رشد محصولات در اختیار شما قرار می دهد.
چرا مدیریت دمای گلخانه ضروری است؟
هنگامی که دما خارج از محدوده ترجیحی یک محصول باشد، فرآیندهای بیولوژیکی حیاتی مانند فتوسنتز می توانند کند و یا به طور کلی متوقف شود. اگر سیستم‌های گرمایشی و سرمایشی مناسب در گلخانه وجود نداشته باشد کنترل دمای گلخانه بسیار مشکل خواهد بود. اندازه‌گیری‌های نادرست دما نیز می‌تواند شرایط را پیچیده تر کند. از اینرو استفاده از تجهیزات مناسب برای اندازی گیری دما بسیار حائز اهمیت است. در ادامه به بررسی این مشکلات و ارائه ی راه حل هایی در این زمینه می پردازیم.
دمای ایده آل گلخانه چقدر است؟
به طور کلی به صورت قطع نمی توان گفت دمای ایده آل گلخانه چقدر باید باشد، اما یک محدوده دمایی بهینه وجود دارد، که با این حال، بسته به نوع گیاهانی که در گلخانه در حال رشد هستند، متغیر است.
این محدوده پایه معمولاً در حدود 80 و 85 درجه فارنهایت (27 تا 29 درجه سانتیگراد) است. حفظ دمای ایده آل در گلخانه عملکرد گیاه را به طور مناسب ارتقا می دهد. و این عملکرد مناسب به معنای میوه ها و سبزیجات سالم تر و مغذی تر است.
وقتی دمای گلخانه خیلی سرد و یا خیلی گرم باشد، به گیاه تنش وارد می شود و همین امر می تواند منجر به عفونت های قارچی، پوسیدگی، آفت و همچنین گیاهان ناسالم، شود.
دما و رطوبت منحصر به فرد نیستند.
وقتی دما را تغییر می دهید، رطوبت را نیز تغییر می دهید و بالعکس. در حالی که دما و رطوبت به یکدیگر مرتبط هستند، افزایش مقدار دما و یا رطوبت می تواند اثرات متفاوتی بر گیاهان داشته باشد. در سطوح بالای رطوبت، آفات و بیماری ها شایع تر هستند.. برای کاهش این اثرات، ما باید سیستم های خود را با دقت نظارت و مدیریت کنیم.
این موضوع تنها به دمای هوا و رطوبت محیط خلاصه نمی شود. دمای خود گیاه نیز در افزایش عملکرد و باردهی آن حائز اهمیت است. کیفیت هوای خوب برای حفظ ثبات در سراسر گلخانه حیاتی است. هنگامی که ما یک گلخانه می سازیم، اساساً هدف ما ایجاد یک میکرو اقلیم است.
میکرو اقلیم ها محیط های کوچک تری هستند که از هوای بسیار گرم و مرطوب تشکیل می شوند. آنها می توانند در مکان های خاص در گلخانه یا در نقاطی که انتظار آن را ندارید ظاهر شوند. این مسئله به تنظیمات گلخانه بستگی دارد.
نکاتی برای کنترل دمای گلخانه
احتمالا شما به دنبال راهکارهایی برای ایجاد رطوبت ایده آل و یا حفظ جریان هوای مناسب و همچنین تهویه مطبوع گلخانه خود هستید. در ادامه به بررسی نکاتی برای کنترل دمای گلخانه می پردازیم.
1. استفاده از وسایل اندازه گیری دقیق
اگر مشکل دما در گلخانه وجود دارد ابتدا باید از صحت اندازه گیری دما اطمینان حاصل کنید. اگر داده‌هایی که استفاده می‌کنید با آنچه واقعاً در منطقه رشد گلخانه اتفاق می‌افتد مطابقت نداشته باشد، نمی‌توانید به راه حل درست و مناسبی برای رفع این مشکل دست یابید.
برای بهبود دقت اندازه گیری ها، باید در چندین قسمت از گلخانه یا اتاق رشد، دما اندازه گیری شود. این مورد شامل اندازه گیری دمای هوا و خاک و همچنین دمای گیاه و برگ ها می باشد.
برای تعیین میانگین دمای روزانه، باید دمای تمام مناطق گلخانه اندازه گیری شود. ایده آل ترین حالت اندازه گیری 24 ساعته می باشد. دماسنج ها یا حسگرها می بایست به طور دقیق تنظیم شوند و بسیار مهم است که سنسورها را از نور مستقیم خورشید دور نگه دارید، زیرا سبب تغییر در دقت اندازه گیری می شوند.
همچنین سنسورها را می بایست از هرگونه تجهیزات گرمایشی یا سرمایشی که می‌تواند در نتایج اختلال ایجاد کند دور نگه داریم. در حالت ایده‌آل، حسگرها و دماسنج‌ها باید در سطح بالای پوشش گیاهی قرار گیرند تا بهترین اندازه گیری دما را داشته باشیم.
2. ضرورت سیستم های کارآمد سرمایشی و گرمایشی گلخانه
یکی از عوامل اصلی و تاثیرگذار در رشد سالیانه گیاهان، تجهیزات مناسب سرمایشی و گرمایشی در گلخانه می باشد. عدم توجه به این موضوع، مدیریت دما را دشوار و سبب افزایش هزینه می شود.
با محاسبه مساحت ساختمان می توانیم نیازهای گرمایشی گلخانه را تخمین بزنیم.
استفاده از سیستم گرمایشی مناسب در زمستان بسیار حائز اهمیت است زیرا نیاز به گرمایش در این فصل بیشتر وجود دارد. تعیین دقیق میزان حرارت مورد نیاز برای حفظ دمای مناسب، به ویژه برای تولیدکنندگان در مقیاس بزرگ، می تواند دشوار باشد.
شما همیشه می توانید از یک متخصص صنعت تهویه مطبوع کمک بگیرید، که می تواند یک سیستم تهویه مطبوع گلخانه به صورت تخصصی را بر اساس نیازها به شما پیشنهاد دهد.
اگر چه ممکن است در ابتدا برای شما هزینه بر باشد اما استفاده از تجهیزات گرمایشی کارآمد در بلند مدت سبب صرفه جویی در بسیاری از هزینه ها می شود.
3. استفاده از کنترلرهای هوشمند
کنترل‌کننده‌های هوشمند جایگزین مناسبی برای مدیریت دما در اختیار پرورش دهندگان قرار می دهند، زیرا با استفاده از این کنترلرها می توانید محیط رشد را به صورت خودکار تنظیم کنید.
تمام تجهیزات کنترل محیطی، از جمله سیستم های گرمایش، سرمایش و تهویه و همچنین سنسورها و دماسنج ها را می توان به کنترل کننده گلخانه یا اتاق رشد متصل کرد. کنترل‌کننده‌های هوشمند همچنین می‌توانند به رایانه‌ها و تلفن‌های هوشمند متصل شوند و به شما این امکان را می‌دهند که همیشه و در هر زمان دمای گلخانه را کنترل کنید.
کنترل تمام تجهیزات از طریق یک پلتفرم راه حل بسیار ایده آلی برای کنترل رشد گیاهان در گلخانه بویژه در مقیاس های بزرگ می باشد. همین امر ساده بیشترین رشد محصول را به بار می آورد.
4. اطمینان از سیستم تهویه مطبوع گلخانه
اندازه دقیق سیستم HVAC گلخانه (گرمایش،سرمایش و تهویه مطبوع) یک عامل مهم در تحمل هرگونه بار گرمایشی و سرمایشی است. هدف ما این است که بیشترین تراکم گیاه را از هر منطقه به دست آوریم و برای این کار به گردش هوا و رطوبت زدایی نیاز داریم.
فضای خود را اندازه گیری کنید و تجهیزات مناسب را در صورت نیاز نصب کنید. اگر هوا در خارج بسیار گرم است، می توانید آب و هوای داخلی خود را خنک نگه دارید یا حداقل آن را کنترل کنید.
5. جریان هوای افقی را در نظر بگیرید.
به طور مشابه، توانایی خنک کردن کارآمد یک اتاق رشد یا گلخانه، حتی در گرم ترین روزهای تابستان، باعث افزایش رشد و عملکرد محصول می شود. می دانیم که کنترل حرکت هوا یکی از موثرترین تکنیک ها برای کنترل دمای هوای اطراف است.
فن های جریان هوای افقی (HAF) می توانند به پراکندگی دما به روشی یکنواخت کمک، و جریان هوای کافی را در سرتاسر اتاق رشد یا گلخانه ایجاد کنند.
نصب فن های HAF
در اتاق ها یا مناطق گلخانه ای خود، سعی کنید از مناطق “هوای مرده” (مناطق بدون جریان هوا) اجتناب کنید. فن هایی که بیش از حد بالای گیاهان قرار دارند جریان هوای کافی را فراهم نمی کنند و فن هایی که خیلی نزدیک به محصول هستند توانایی شما را در کنترل سطوح رطوبت مختل می کنند. توجه داشته باشید که این یک تعادل ظریف است و به آزمون و خطا نیاز دارد، بنابراین اگر فوراً جواب نداد ناامید نشوید.
6. استفاده از سایه بان در گلخانه
در طول ماه های پر نور و روزهایی که دمای هوا به شدت بالا است، از ابزارهای کنترل سایه در گلخانه یا پرده های سایه استفاده
کنید. پرده های سایه دار 30 تا 50 درصد نور را مسدود می کنند و باید در روشن ترین و گرم ترین ساعات روز بسته شوند. اگر گلخانه پرده سایه دار جمع شونده نداشته باشد، می توانیم با رنگ سفید روی سقف به عنوان پرده سایه عمل کنیم. فقط مطمئن شوید که آن را هنگام رسیدن ماه های سردتر بشویید، زیرا نمی خواهیم گیاهان منجمد شوند. همچنین می‌توانید از صفحه های ضد نور برای کنترل میزان نور ورودی استفاده کنید.
7. استفاده از سیستم تهویه مناسب
در ماه های گرم سال، درها و پنجره های گلخانه را باز بگذارید تا هوای تازه در محیط جریان داشته باشد. همچنین می توانید دیوارهای گلخانه را بالا بیاورید تا هوای گرم خارج شود.
برخی از گلخانه ها دارای سقف های لولایی هستند که باز می شوند و اجازه می دهند هوا آزادانه در گردش باشد. همچنین می‌توانید گلخانه‌ای با سقف باز یا گلخانه‌ای با دیواره‌های کناری انتخاب کنید که در صورت نیاز به راحتی باز شوند.
در گلخانه‌تان، دریچه‌هایی در سقف و دیوار در جایی که مناسب است، نصب کنید، همچنین می توانید از یک تونل برای تخلیه و تهویه هوا استفاده کنید. از آنجا که هوای گرم بالا می رود، از طریق دریچه های بالا خارج می شود و از طریق شیارهای دیوار وارد می شود و اجازه می دهد هوای خنک و تازه وارد فضای گلخانه شود. با استفاده از این روش می توانید اطمینان حاصل کنید که اتاق سبز شما به خوبی تهویه می شود.
8. استفاده از دیوار مرطوب
دیوار مرطوب یک سیستم خنک کننده است که آب را از طریق دیوار عبور میدهد از یک فن که آب تبخیر شده را خنک می کند، استفاده می کند. اگر از این استراتژی استفاده می کنید، باید مراقب سطوح رطوبت باشید، زیرا ممکن است در معرض افزایش باشند. به محض اینکه رطوبت هوا بالا رفت، جریان آب را به دیوار مرطوب قطع کنید.
در روزهای گرم و آفتابی، دمای داخل گلخانه به سرعت می تواند تا 40 درجه سانتیگراد بالا برود که این دما خارج از محدوه ایده آل است. در شب های زمستانی دمای درون گلخانه ممکن است با محیط بیرون برابر شود و منجر به هوای سرد داخل گلخانه شود.
هنگامیکه رطوبت گلخانه بیش از حد بالا باشد، گیاهان قادر به تنفس صحیح نخواهند بود و این مسئله ممکن است منجر به رشد قارچ شود. اگر رطوبت خیلی کم باشد، برگ ها خشک می شوند و گیاهان ممکن است پژمرده شوند.
9. گلخانه خود را پر کنید.
یک گلخانه پر از گیاهان اثر خنک کنندگی را به صورت طبیعی ایجاد می کند، بنابراین گلخانه خود را پر کنید! پر کردن گلخانه با خاک و گیاهان به اندازه ای که فضا اجازه می دهد، میزان جرم حراراتی گلخانه را افزایش می دهد.
از آنجایی که جرم حرارتی در طول شب حرارت را در خود نگه می دارد، مشکلات مدیریت دما کاهش خواهد یافت. جایگزین دیگر این است که کاه در فضای رشد گیاهان قرار دهید، با توجه به اینکه کاه آب زیادی را در خود نگه می دارد، این امر به تنظیم دمای داخلی گلخانه شما کمک خواهد کرد.
10. در صورت لزوم از تشک های حرارتی استفاده کنید.
اگر می خواهید بذرها و گیاهان جوان را جوانه بزنید یا بکارید، تشک های حرارتی انتخاب ایده آلی هستند. آنها دمای خاک را افزایش می دهند، بنابراین از سرد شدن بیش از حد خاک، که می تواند گیاهان شما را از بین ببرد یا به آنها آسیب برساند، جلوگیری
می کنند. تشک های حرارتی می بایست بر روی سطح خشک و تراز نزدیک به منبع برق قرار داده شوند تا بتوانیم آنها را به برق وصل کنیم. می توانید از ترموستات نیز برای تنظیم دمای مناسب خاک استفاده کنید و سپس تشک های حرارتی را به صورت خودکار روشن یا خاموش کنید و بر روی آن ها نظارت داشته باشید.
فراموش نکنید هر اندازه میزان دما گلخانه به طور مناسب تنظیم گردد آن گلخانه کارآمدتر خواهد بود. در نتیجه ایجاد یک گلخانه با کنترل دما برای حفظ سلامت گیاهان و بهروری بالا از گیاهان بسیار حائز اهمیت است.
امیدواریم که روش های ارائه شده، بینش مفیدی برای کنترل دمای گلخانه در اختیار شما قرار داده باشد. هیچ مشکل خیلی بزرگ یا طاقت فرسایی وجود ندارد که برای آن راه حلی وجود نداشته باشد. اگر در این زمینه نیاز به راهنمایی و مشاوره داشتید کارشناسان ما می توانند در رابطه با انتخاب یک سیستم تهویه مطبوع گلخانه به شما کمک کنند.
